در این آموزش می‌خواهیم در مورد چه آزمایش‌هایی برای گربه‌های مسن توصیه می‌شود صحبت کنیم، پس سلام به دوستان عزیز سایت آزمایشگاه لابرا بیاین که این آموزش را شروع کنیم.
آزمایش‌های ضروری برای گربه‌های مسن: راهنمای یک متخصص آزمایشگاه دامپزشکی
مقدمه: سلامت گربه مسن شما در آزمایشگاه
به عنوان یک متخصص آزمایشگاه دامپزشکی، با تجربه طولانی در بررسی نمونه‌های حیوانات، می‌دانم که گربه‌های مسن (معمولاً ۷ سال به بالا) نیازمند توجه ویژه‌ای به سلامتی‌شان هستند. با افزایش سن، گربه‌ها مستعد ابتلا به بیماری‌های مزمن متعددی می‌شوند که اغلب در مراحل اولیه علائم بالینی واضحی نشان نمی‌دهند. این طبیعت پنهان‌کار گربه‌ها در کنار پیشرفت تدریجی بسیاری از بیماری‌های مرتبط با سن، تشخیص دیرهنگام را بسیار رایج می‌کند. اینجاست که نقش آزمایشگاه دامپزشکی به عنوان یک ابزار حیاتی و پیشگیرانه پررنگ می‌شود. ما با ارائه طیف وسیعی از آزمایش‌های تخصصی خون، ادرار و سایر نمونه‌ها، به دامپزشکان و صاحبان گربه کمک می‌کنیم تا تغییرات ظریف و اولیه را که می‌توانند نشان‌دهنده شروع یک بیماری جدی باشند، شناسایی کنند. تشخیص زودهنگام به معنای مداخله سریع‌تر، درمان مؤثرتر و بهبود چشمگیر کیفیت زندگی گربه شما در سال‌های طلایی عمرش است. در این مقاله، به تفصیل به مهم‌ترین آزمایش‌هایی که برای گربه‌های مسن توصیه می‌شود، خواهیم پرداخت.
اهمیت پایش سلامت در گربه‌های مسن
همانطور که سن گربه‌ها بالا می‌رود، سیستم‌های بدن آن‌ها دستخوش تغییرات طبیعی می‌شوند که می‌تواند آن‌ها را مستعد ابتلا به بیماری‌های مزمن کند. این تغییرات شامل کاهش تدریجی عملکرد کلیه، تغییرات در متابولیسم هورمون‌ها، ضعف سیستم ایمنی و افزایش خطر ابتلا به سرطان است. چالش بزرگ در گربه‌ها این است که آن‌ها اغلب علائم بیماری را پنهان می‌کنند؛ این یک غریزه طبیعی برای جلوگیری از آسیب‌پذیر به نظر رسیدن در طبیعت است. به همین دلیل، یک گربه ممکن است تا زمانی که بیماری به مرحله پیشرفته‌ای نرسیده باشد، هیچ علامت ظاهری از خود نشان ندهد. پایش منظم سلامت از طریق معاینات بالینی و آزمایش‌های دوره‌ای آزمایشگاهی در گربه‌های مسن، به ما امکان می‌دهد:
- بیماری‌ها را در مراحل اولیه تشخیص دهیم: این امر، شانس موفقیت درمان را به شدت افزایش می‌دهد و اغلب از هزینه‌های بالای درمان در مراحل پیشرفته جلوگیری می‌کند.
- خطرات را پیش‌بینی کنیم: برخی نتایج آزمایشگاهی می‌توانند نشان‌دهنده استعداد ابتلا به بیماری‌های خاص در آینده باشند.
- روند پیشرفت بیماری‌های مزمن را رصد کنیم: در صورت تشخیص بیماری، آزمایش‌ها به ما کمک می‌کنند تا اثربخشی درمان را ارزیابی کرده و در صورت نیاز، آن را تنظیم کنیم.
- کیفیت زندگی گربه را بهبود بخشیم: با مدیریت صحیح بیماری‌ها، می‌توان علائم را کنترل کرد و گربه می‌تواند سال‌ها با راحتی و شادابی زندگی کند. بنابراین، سرمایه‌گذاری بر آزمایش‌های روتین، سرمایه‌گذاری بر سلامت طولانی‌مدت گربه شماست.
شمارش کامل خون (CBC)؛ بینشی به سلامت عمومی و پنهان
شمارش کامل خون (CBC)، یک آزمایش اساسی و ضروری برای همه گربه‌های مسن است. این آزمایش، جزئیات دقیقی در مورد سلول‌های خونی ارائه می‌دهد و می‌تواند سرنخ‌های مهمی درباره بیماری‌های مختلف، حتی آن‌هایی که هنوز علامت‌دار نشده‌اند، فراهم کند:
- گلبول‌های قرمز (RBCs) و هموگلوبین/هماتوکریت: کاهش این مقادیر می‌تواند نشان‌دهنده کم‌خونی (آنمی) باشد. در گربه‌های مسن، آنمی می‌تواند ناشی از بیماری کلیوی مزمن، بیماری‌های التهابی مزمن، سرطان یا خونریزی پنهان (مثلاً در دستگاه گوارش) باشد. تشخیص زودهنگام آنمی به دامپزشک اجازه می‌دهد تا علت را جستجو و درمان مناسب را آغاز کند.
- گلبول‌های سفید (WBCs): تعداد و انواع گلبول‌های سفید (نوتروفیل‌ها، لنفوسیت‌ها، ائوزینوفیل‌ها و…) نشان‌دهنده وضعیت سیستم ایمنی و وجود عفونت یا التهاب است. افزایش یا کاهش غیرعادی WBCs می‌تواند نشانه‌ای از عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، بیماری‌های خودایمنی یا حتی برخی سرطان‌ها (مانند لوسمی) باشد.
- پلاکت‌ها: این سلول‌ها در فرآیند لخته شدن خون نقش دارند. کاهش تعداد پلاکت‌ها (ترومبوسیتوپنی) می‌تواند منجر به مشکلات خونریزی شود و ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مغز استخوان، برخی عفونت‌ها یا بیماری‌های خودایمنی باشد. CBC یک نمای کلی از وضعیت هماتولوژیک گربه ارائه می‌دهد و می‌تواند اولین نشانه بسیاری از مشکلات سلامتی باشد.
پانل بیوشیمیایی خون؛ ارزیابی عملکرد اندام‌های حیاتی
پانل بیوشیمیایی خون (Biochemistry Panel)، مهم‌ترین آزمایش برای ارزیابی عملکرد اندام‌های داخلی در گربه‌های مسن است. این آزمایش مجموعه‌ای از اندازه‌گیری‌ها را در سرم خون انجام می‌دهد که اطلاعات حیاتی در مورد سلامت کلیه‌ها، کبد، پانکراس و تعادل الکترولیتی فراهم می‌کند:
- عملکرد کلیه (Urea/BUN, Creatinine, SDMA): بیماری مزمن کلیوی (CKD) یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در گربه‌های مسن است. افزایش اوره و کراتینین نشان‌دهنده کاهش عملکرد کلیه‌هاست. SDMA (Symmetric Dimethylarginine) یک نشانگر بسیار حساس‌تر و جدیدتر است که می‌تواند کاهش عملکرد کلیه را زودتر از اوره و کراتینین تشخیص دهد، حتی زمانی که تنها ۲۵ درصد از عملکرد کلیه از بین رفته باشد. این تشخیص زودهنگام برای مداخله درمانی (مانند تغییر رژیم غذایی) بسیار حیاتی است.
- عملکرد کبد (ALT, ALP, GGT, Bilirubin): افزایش این آنزیم‌ها یا بیلی‌روبین می‌تواند نشان‌دهنده آسیب یا بیماری کبد باشد. بیماری کبد در گربه‌های مسن می‌تواند ناشی از عفونت، التهاب، سرطان یا عوارض جانبی داروها باشد.
- گلوکز (قند خون): افزایش گلوکز می‌تواند نشان‌دهنده دیابت شیرین باشد که در گربه‌های مسن رایج است.
- الکترولیت‌ها (سدیم، پتاسیم، کلراید): عدم تعادل الکترولیت‌ها می‌تواند ناشی از بیماری کلیوی، استفراغ/اسهال یا بیماری‌های غدد درون‌ریز (مانند بیماری آدیسون که در گربه‌ها نادرتر است) باشد. پایش منظم این شاخص‌ها، به دامپزشک کمک می‌کند تا سلامت اندام‌های حیاتی را حفظ کرده و در صورت بروز مشکل، به سرعت مداخله کند.
آزمایش ادرار (Urinalysis)؛ همگام با آزمایش‌های کلیوی
آزمایش ادرار (Urinalysis)، یک آزمایش حیاتی است که همگام با پانل بیوشیمیایی، اطلاعات تکمیلی و بسیار مهمی در مورد سلامت کلیه‌ها و مجاری ادراری گربه مسن ارائه می‌دهد. از آنجایی که بیماری مزمن کلیوی در گربه‌های مسن بسیار شایع است، یک آزمایش ادرار کامل باید به طور منظم انجام شود:
- سنجش وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity – USG): این شاخص توانایی کلیه‌ها را در تغلیظ ادرار نشان می‌دهد. در گربه‌های مسن با بیماری کلیوی، توانایی تغلیظ ادرار کاهش می‌یابد و USG پایین خواهد بود، حتی اگر اوره و کراتینین هنوز طبیعی باشند. این یک نشانگر اولیه بسیار مهم است.
- بررسی شیمیایی (Dipstick): وجود پروتئین، گلوکز، خون، یا کتون‌ها می‌تواند نشان‌دهنده بیماری کلیوی، دیابت، عفونت دستگاه ادراری یا سایر مشکلات باشد. پروتئین در ادرار (پروتئینوری) به ویژه در گربه‌های مسن می‌تواند نشانه‌ای اولیه از بیماری کلیوی باشد.
- بررسی میکروسکوپی رسوب ادرار: مشاهده گلبول‌های سفید، گلبول‌های قرمز، باکتری‌ها، کریستال‌ها یا casts (سیلندرها) می‌تواند به تشخیص عفونت دستگاه ادراری (UTI)، التهاب، سنگ مثانه یا آسیب به کلیه‌ها کمک کند. گربه‌های مسن مستعد عفونت‌های ادراری پنهان هستند. تغییرات در نتایج آزمایش ادرار، اغلب قبل از تغییر در آزمایش‌های خون کلیه ظاهر می‌شوند، بنابراین این آزمایش یک ابزار غربالگری پیشگیرانه بسیار ارزشمند است.
اندازه‌گیری هورمون‌ها؛ پرکاری تیروئید در گربه‌های مسن
اندازه‌گیری هورمون‌های تیروئید، به ویژه تیروکسین کل (Total T4)، برای همه گربه‌های مسن حیاتی است. پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism)، شایع‌ترین بیماری غدد درون‌ریز در گربه‌های مسن است و در صورت عدم تشخیص و درمان، می‌تواند عواقب جدی بر قلب، کلیه‌ها و سایر اندام‌ها داشته باشد.
- علائم: علائم پرکاری تیروئید می‌تواند غیراختصاصی باشد و شامل کاهش وزن علی‌رغم اشتهای زیاد، افزایش تشنگی و ادرار، استفراغ، اسهال، بیش‌فعالی، یا تغییرات در پوشش مو باشد. در برخی گربه‌ها، ممکن است بی‌حالی و ضعف نیز مشاهده شود (پرکاری تیروئید بی‌حال – Apathetic Hyperthyroidism).
- تشخیص: افزایش سطح T4 در خون گربه مسن، تشخیص پرکاری تیروئید را تأیید می‌کند. در موارد مشکوک با T4 در محدوده طبیعی بالا، ممکن است نیاز به تست‌های تکمیلی مانند T4 آزاد (Free T4) یا تست تحریک TRH باشد.
- پایش: پس از تشخیص و شروع درمان (دارو، رژیم غذایی، ید رادیواکتیو یا جراحی)، پایش منظم T4 در خون برای تنظیم دوز دارو و اطمینان از کنترل بیماری و جلوگیری از کم‌کاری تیروئید (عوارض جانبی درمان) بسیار مهم است. همچنین، پایش عملکرد کلیه‌ها در گربه‌های پرکار تیروئید حیاتی است، زیرا درمان پرکاری تیروئید می‌تواند بیماری کلیوی پنهان را آشکار کند. این آزمایش، بخش جدایی‌ناپذیری از معاینه سالانه گربه‌های مسن است.
اندازه‌گیری فشار خون؛ یک گام مهم برای سلامت کلیه‌ها و قلب
اگرچه اندازه‌گیری فشار خون یک آزمایش آزمایشگاهی نیست، اما پایش فشار خون در گربه‌های مسن اغلب همراه با آزمایش‌های خون انجام می‌شود و نتایج آن به طور حیاتی بر تفسیر آزمایش‌های آزمایشگاهی و مدیریت سلامت گربه تأثیر می‌گذارد. فشار خون بالا (Hypertension) در گربه‌های مسن بسیار شایع است و اغلب به عنوان یک عارضه ثانویه ناشی از بیماری‌های مزمن مانند بیماری کلیوی مزمن (CKD) یا پرکاری تیروئید رخ می‌دهد.
- عوارض فشار خون بالا: فشار خون بالای درمان نشده می‌تواند به اندام‌های هدف مانند چشم‌ها (کوری ناگهانی)، کلیه‌ها (تشدید CKD)، قلب (بیماری قلبی) و مغز (سکته) آسیب برساند.
- تشخیص و پایش: اندازه‌گیری فشار خون باید بخشی از معاینه سالانه گربه‌های مسن، به ویژه آن‌هایی که دچار CKD یا پرکاری تیروئید هستند، باشد. اگر فشار خون بالا تشخیص داده شود، دارودرمانی برای کنترل آن آغاز می‌شود و فشار خون باید به طور منظم پایش شود.
- ارتباط با آزمایشگاه: نتایج آزمایش‌های کلیه و تیروئید مستقیماً بر ریسک فشار خون بالا تأثیر می‌گذارند و برعکس. مدیریت فشار خون می‌تواند به حفظ عملکرد کلیه و سلامت کلی گربه کمک کند. بنابراین، دامپزشک نتایج آزمایشگاهی را در کنار اندازه‌گیری فشار خون تفسیر می‌کند تا یک برنامه درمانی جامع را تدوین کند.
آزمایش فروکتوزامین؛ ارزیابی دیابت پنهان یا کنترل شده
فروکتوزامین (Fructosamine)، یک آزمایش خونی مهم برای تشخیص و پایش دیابت شیرین در گربه‌های مسن است. این آزمایش به ویژه در گربه‌ها بسیار مفید است، زیرا سطح گلوکز خون آن‌ها می‌تواند به شدت تحت تأثیر استرس ناشی از مراجعه به دامپزشکی (Stress Hyperglycemia) قرار گیرد، که این امر تفسیر دقیق گلوکز خون لحظه‌ای را دشوار می‌سازد.
- چگونگی عملکرد: فروکتوزامین، میانگین سطح گلوکز خون را در طی ۱ تا ۲ هفته گذشته در گربه‌ها منعکس می‌کند. این به این دلیل است که گلوکز به پروتئین‌های سرم (به ویژه آلبومین) متصل می‌شود و این پیوند در طول عمر پروتئین (حدود ۱ تا ۲ هفته در گربه) باقی می‌ماند.
- مزایا:
- کاهش اثر استرس: فروکتوزامین کمتر تحت تأثیر نوسانات لحظه‌ای گلوکز ناشی از استرس قرار می‌گیرد، بنابراین تصویر دقیق‌تری از کنترل قند خون بلندمدت ارائه می‌دهد.
- تشخیص دیابت: سطح بالای فروکتوزامین، همراه با علائم بالینی (افزایش تشنگی، ادرار و اشتها، کاهش وزن)، قویاً نشان‌دهنده دیابت است.
- پایش درمان: در گربه‌های دیابتی، پایش منظم فروکتوزامین به دامپزشک کمک می‌کند تا ارزیابی کند که آیا دوز انسولین یا تغییرات رژیم غذایی به درستی عمل می‌کنند و آیا دیابت به خوبی کنترل شده است یا خیر. مدیریت صحیح دیابت از طریق پایش فروکتوزامین، از عوارض جدی مانند نوروپاتی دیابتی و کتواسیدوز دیابتی (یک وضعیت اورژانسی) جلوگیری می‌کند.
آزمایش مدفوع؛ غربالگری انگل‌ها و مشکلات گوارشی مزمن
آزمایش مدفوع (Fecal Examination)، نباید فقط مختص توله‌سگ‌ها باشد؛ برای گربه‌های مسن نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، به ویژه آن‌هایی که وقت خود را در خارج از منزل می‌گذرانند یا علائم گوارشی مزمن (مانند اسهال یا استفراغ مزمن) دارند.
- انگل‌های روده‌ای: حتی گربه‌های مسن نیز می‌توانند به انگل‌های روده‌ای مانند کرم‌های گرد، کرم‌های قلابدار، کرم‌های شلاقی، کوکسیدیا یا ژیاردیا آلوده شوند. این انگل‌ها می‌توانند باعث سوءتغذیه، اسهال مزمن و کاهش وزن شوند که می‌تواند وضعیت سلامت کلی گربه مسن را وخیم‌تر کند. آزمایش‌های فلوتاسیون یا تست‌های آنتی‌ژن (برای ژیاردیا) می‌توانند این انگل‌ها را شناسایی کنند.
- سلامت میکروبیوم: اگرچه به طور روتین اندازه‌گیری نمی‌شود، اما تغییرات در میکروبیوم روده می‌تواند بر سلامت گوارشی گربه مسن تأثیر بگذارد. در برخی موارد، کشت مدفوع برای شناسایی باکتری‌های پاتوژن خاص (مانند Clostridium perfringens یا Salmonella) که می‌توانند عامل اسهال باشند، انجام می‌شود.
- تشخیص مشکلات گوارشی پنهان: گاهی اوقات، مشکلات گوارشی مزمن مانند بیماری التهابی روده (IBD) یا نارسایی پانکراس (EPI) در گربه‌های مسن رخ می‌دهد که علائم آن ممکن است مبهم باشد. آزمایش مدفوع می‌تواند سرنخ‌هایی از سوءجذب (مانند وجود چربی بیش از حد) ارائه دهد و نیاز به آزمایش‌های تکمیلی خون (مانند B12 و فولات) را مطرح کند. پایش منظم مدفوع، به ویژه در گربه‌هایی که علائم گوارشی دارند، به تشخیص و درمان به موقع مشکلات گوارشی کمک می‌کند.
تست‌های پروتئینوری؛ غربالگری آسیب کلیوی و بیماری‌های مزمن
پروتئینوری (وجود پروتئین در ادرار)، یک نشانگر بسیار مهم و اغلب اولیه برای آسیب کلیوی و سایر بیماری‌های مزمن در گربه‌های مسن است. در یک گربه سالم، کلیه‌ها نباید اجازه دهند مقادیر قابل توجهی پروتئین از طریق ادرار دفع شود.
- تشخیص:
- تست Dipstick ادرار: یک آزمایش اولیه و سریع است، اما می‌تواند مثبت کاذب داشته باشد.
- نسبت پروتئین به کراتینین ادرار (UPC ratio): این آزمایش دقیق‌تر و کمی‌تر است و برای تأیید پروتئینوری و ارزیابی شدت آن استفاده می‌شود. UPC ratio بالا نشان‌دهنده از دست دادن پروتئین از طریق کلیه‌هاست.
- اهمیت در گربه‌های مسن: پروتئینوری می‌تواند نشانه‌ای از بیماری کلیوی مزمن (CKD) در مراحل اولیه، گلومرولونفریت (التهاب فیلترهای کلیه)، یا فشار خون بالا باشد. پروتئینوری مداوم با پیشرفت سریع‌تر CKD در ارتباط است.
- پایش: در گربه‌هایی که پروتئینوری تشخیص داده می‌شود، پایش منظم UPC ratio برای ارزیابی پیشرفت بیماری و اثربخشی درمان (مانند داروهای کاهش‌دهنده فشار خون یا رژیم غذایی خاص) ضروری است. شناسایی و مدیریت پروتئینوری می‌تواند به کند کردن پیشرفت بیماری کلیوی و محافظت از کلیه‌ها در برابر آسیب بیشتر کمک کند، که در نهایت کیفیت زندگی و طول عمر گربه مسن را بهبود می‌بخشد.
سایر آزمایش‌های تکمیلی و اهمیت تفسیر جامع
علاوه بر آزمایش‌های ذکر شده، دامپزشک ممکن است بر اساس وضعیت سلامت خاص گربه مسن شما، نژاد، سابقه پزشکی و علائم بالینی، آزمایش‌های تکمیلی دیگری را توصیه کند:
- آزمایش‌های تصویربرداری (رادیوگرافی، سونوگرافی): اگرچه مستقیماً آزمایشگاهی نیستند، اما اطلاعات آن‌ها اغلب منجر به نیاز به آزمایش‌های آزمایشگاهی (مانند FNA از توده، بیوپسی) می‌شود. این‌ها می‌توانند برای شناسایی تومورها، سنگ‌ها، یا تغییرات ساختاری در اندام‌های داخلی استفاده شوند.
- آسپیراسیون سوزنی ظریف (FNA) و سیتولوژی: در صورت وجود توده‌ها یا غدد لنفاوی بزرگ شده، FNA برای جمع‌آوری سلول‌ها و بررسی سیتولوژیک آن‌ها در آزمایشگاه انجام می‌شود تا ماهیت آن‌ها (التهابی، عفونی یا سرطانی) مشخص شود.
- بیوپسی و پاتولوژی: در موارد مشکوک به بیماری‌های مزمن التهابی (مانند IBD) یا سرطان، بیوپسی از بافت‌ها (مثلاً از روده یا کبد) و بررسی پاتولوژیک آن‌ها توسط پاتولوژیست، تشخیص قطعی را فراهم می‌کند. نکته حیاتی، تفسیر جامع نتایج است. یک متخصص آزمایشگاه دامپزشکی نه تنها وظیفه تولید نتایج دقیق را دارد، بلکه در تفسیر این نتایج در کنار سابقه بالینی، علائم حیوان و سایر یافته‌ها، نقش محوری ایفا می‌کند. هیچ نتیجه آزمایشگاهی را نباید به تنهایی تفسیر کرد. همکاری نزدیک و ارتباط مؤثر بین دامپزشک بالینی و آزمایشگاه، تضمین می‌کند که بهترین تصمیمات تشخیصی و درمانی برای گربه مسن شما گرفته می‌شود.
جمع‌بندی؛ پیری با کیفیت برای گربه شما، با کمک آزمایشگاه
به عنوان یک متخصص آزمایشگاه دامپزشکی، تأکید می‌کنم که آزمایش‌های منظم و جامع برای گربه‌های مسن، یک جزء ضروری از مراقبت‌های بهداشتی پیشگیرانه و مدیریت بیماری‌های مرتبط با سن آن‌هاست. گربه‌های ما نمی‌توانند دردهایشان را به زبان بیاورند، و اغلب بیماری‌ها در سکوت پیشرفت می‌کنند. این آزمایش‌ها به ما، به عنوان پرسنل آزمایشگاه و دامپزشکان، این توانایی را می‌دهند که به “زبان بدن” آن‌ها گوش دهیم و مشکلات را در مراحل اولیه تشخیص دهیم.
از CBC که نمای کلی از سلامت سلولی می‌دهد، تا پانل بیوشیمیایی خون که عملکرد اندام‌های حیاتی (به ویژه کلیه‌ها و کبد) را ارزیابی می‌کند، و از آزمایش ادرار که نشانگرهای اولیه بیماری کلیوی و ادراری را آشکار می‌سازد، تا تست‌های هورمونی (تیروئید و فروکتوزامین) که دیابت و پرکاری تیروئید را تشخیص می‌دهند، هر یک از این آزمایش‌ها اطلاعات حیاتی را فراهم می‌کنند.
هدف نهایی این پایش‌های آزمایشگاهی، نه فقط تشخیص بیماری، بلکه افزایش کیفیت زندگی و طول عمر گربه شما است. با تشخیص زودهنگام و مدیریت مؤثر بیماری‌های مزمن، می‌توانیم درد و ناراحتی را به حداقل برسانیم، پیشرفت بیماری را کند کنیم و به گربه‌های مسن ما فرصت دهیم تا سال‌های باقی‌مانده عمر خود را با راحتی و شادابی در کنار خانواده‌هایشان سپری کنند. این یک مسئولیت مشترک بین صاحبان، دامپزشکان و تیم آزمایشگاه است که با همکاری یکدیگر، بهترین مراقبت ممکن را برای این موجودات دوست‌داشتنی فراهم آوریم.
جمع‌بندی: چه آزمایش‌هایی برای گربه‌های مسن توصیه می‌شود
اگه این آموزش رو دوست داشتید حتما در قسمت نظرات مشارکت کنید و نظر خودتان رو بنویسید و برای آموزش‌های جالب کوتاه اینستاگرام لابرا رو دنبال کنید!
